Әлеуметтік желіде этика сақтайсыз ба?
0

Әлеуметтік желіде этика сақтайсыз ба?

02 Маусым 2021

Этика грек тілінен аударғанда ethos-дағды, әдет-ғұрып деп аталады. Уақыт өтіп, заман өзгерген сайын этиканың маңызы, қажеттілігі арта түседі. Біз әлеуметтік желіні еш дайындықсыз, білімсіз қолданып кеткендіктен әлеуметтік желідегі этикаға аса мән бермейміз. Алайда мемлекет тарапынан да онлайн бұзақылық, бұрыс дүниелер орын алып жатқанын біліп, қажет шараларды қолға алды.

Әлеуметтік желіде қалағаныңызды істей аласыз ба?

Желідегі сауаттылықты, қауіпсіздікті, этиканы қолға алу аса маңызды. Америкалық медиаагенттіктің директоры Дэнис Финли Twitter-де “көлік жүргізуші куәлігіне үшінші жыныс графасын енгізу-елді құрдымға әкелетін қадам” деп жазған. Бұл әрекеті үшін Дэнис Финли жұмыстан қуылып қалған. Дәл бұндай мысалдар өте көп. “Өз парақшам, өзім білемін” деу ақымақтық. Әр сөздің, әр жазбаның артында үлкен жауапкершілік тұрғанын ескеруіміз керек. Әлеуметтік желіде қалағанымды істеймін деп қате ұғынып, артынан сан соғып қалудан сақтаныңыз.

Біріншіден, тілге деген құрметті алға тарту қажет. Тілді құнсыздандырмай толық, сауатты, қатесіз жазуға ұмтылыңыз. Бұл кішігірім ғана әрекет болуы мүмкін, алайда ұсақ істе жауапкершілік сезінсеңіз, үлкен жұмысты да оңай атқарып шыға аласыз. Тілді шұбарлатпай, бір тілде таза сөйлеу арқылы өзгелердің сізге деген құрметін арттырасыз.

Екіншіден, уақыт лимитін сақтауға тырысыңыз. Яғни таңғы 9:00 мен түнгі 22:00 арасында хабарласыңыз, жазыңыз. Тіпті ет жақыныңыз болмаса бірден хабарласуға асықпаңыз. Этика сақтап алдымен ол адамның қолы бос екеніне, сөйлесуге ыңғайлы екеніне көз жеткізіп алыңыз. Әлеуметтік желіде хат жолдағанда уақытқа мән беріңіз. “Азанда оқи салар” деген оймен өзіңізді ақтап алмаңыз, себебі ол адамның телефонына хат сол кезде келуі мүмкін. Түннің бір уағында оянып кетіп ұйқысы бөлінуі ғажап емес. Бұл біздің досымызға, танысымызға, жақынымызға, тіпті бөтен адамға деген құрмет.

Үшіншіден, рұқсат сұрау. Адамды фотоға түсірмес бұрын, әлеуметтік желіде фотода тіркемес бұрын, бірге түскен фотоны жарияламас бұрын адамның өзінен рұқсат сұраңыз, я болмаса ескертіп өтіңіз. Себебі, ол кісіге сурет ұнамай қалуы, тіпті суретін жариялағанды ұнатпауы бек мүмкін. Адамның жеке принциптеріне қайшы келген жағдайда өзгенің көңілін қалдырып аласыз. Одан бөлек рұқсатсыз іс үшін айыпты болып кетпесіңізге кім кепіл?

Төртіншіден, кәсіби, іскерлік дүние мен жеке бас мәселесін ортақ қоймаңыз. Қанша жақын досыңыз болса да жұмыс барысымен хабарлассаңыз, ескертіңіз, рұқсат сұраңыз, досыңыздың да жеке шекарасы боларын ұмытпаңыз. Біздің кез келген әрекетіміз біздің кім екенімізді көрсетіп тұрады. Сол себепті де әр кезде этиканы сақтап, саналы тұлға болып қалыптасуға ұмтылайық.

Автор: Жадыра Жанарбек