Гаджет бала өміріне зиян ба?

“Мә, ойнашы”. Қазір бұл сөзді тым көп еститін болдық. Балалардың тынышталуы үшін, жұмыс істеуге кедергі келтірмес үшін балаға смартфон беріп қояды. Бұл баланың өміріне, денсаулығына қаншалықты зиян?

Он жылға жуық балалармен жұмыс жасаған логопед-практик Майра Болатбекқызының айтуынша, 2019 жылмен салыстырғанда 2020 жылы тілінің мүкісі бар балалар саны 20 пайызға артқан. Әр жастағы баланың проблемасы әртүрлі дейді маман. Бұған гаджеттің де әсері бар. Логопед балалардың көп телефон ұстауы тікелей ата-анасына байланысты екенін алға тартады. “Қазір бала тұрмақ, ересектің өзі гаджеттен бас алмайды. Бұны көрген нәресте дұрыс екен деп ойлайды. Балаға гаджет қолдануда шектеу қоюға болады. Бірер уақытқа телефон беріп, қадағалау керек. Гаджетті басқа нәрсемен алмастыра білу маңызды, сол кезде баланың ойы бөлінеді”,-дейді маман.

Гаджетті бала үшін де, ересек үшін де тек зияны бар деп қарау қателік. Дұрыс, жүйелі қолдана білер болса гаджет баланың түсінігін қалыптастырып, ой-өрісін кеңейтуге пайдасы зор. Бұл сөзіме Майра Болатбекқызының тәжірибесінде болған оқиға дәлел бола алады. Қабылдауға қытай тілінде онға дейін санайтын бала келген екен. Баланың ата-анасы қазақша сөйлесе де, қытайша контент арқылы бала тілді меңгерген. Логопедтің айтуынша, бұл гаджеттің берер бір пайдасы. Ең бастысы баланы бетімен жібермей, қадағалау керек.

Балаға қанша жасында гаджет беруге болады?

Гаджеттен бөлінетін электромагнитті сәулелер жасөспірім, кішкентай баланың денсаулығына кері әсер етеді. Сондай-ақ экраннан балаға аз уақыттың ішінде тым көп сигнал бөлінеді. Ұзаққа созылса кішкентай баланың мінезінде агрессия, ашу, ыза қалыптастыруы мүмкін. Егер гаджетті қолдану уақыты шектеулі болса қауіптің алдын алуға болады. Балаға ұялы телефонды тек 3 жасқа толған шағында беру қажет. Мамандардың айтуынша 3 жасқа дейін организмнің жетілу процесі жүреді. Психологтар ең алғашқы смартфонын 13-14 жасында алғанын құптайды. Бұл кездің өзінде тек байланыс құралы ретінде пайдалануға кеңес береді. Ол жасқа дейін баланың қиялы, ойы үздіксіз дамиды. Гаджет арқылы қиялға шектеу қоймау қажет. Баланың іші пысуы, не істерін білмей ойлануы бәрі мидың жұмыс істеуіне көмектеседі. Балалар психологы Ксения Щукина балалардың гаджетпен қатынасы тікелей ата-ананың жауапкершілігінде дейді. Ата-ана үнемі телефон ұстап, бірақ балаға мүлдем рұқсат бермесе бұл әділетсіздік. Не ата-ана аз қолдануы қажет не балаға шектеулі уақытпен рұқсат етуі керек. Бала 3-6 жас арасында болса, ол үшін бүкіл нәрсе қызық болып көрінеді, әлемді танығысы келеді, түрлі түске назары ауады. Бұл нәрселерге мүмкіндік беру арқылы баланың қоғамға бейімделуін қамтамасыз етуге болады. Бастысы алтын ортасын таба білу қажет.

Дереккөз: aikyn.kz, 3 нүкте